Cơ chế gây độc gan của Paracetamol là gì?

1417

Sử dụng thuốc paracetamol sai cách có thể gây ngộ độc gan, do cơ thế của paracetamol tác động trực tiếp lên gan gây ngộ độc gan ở người bệnh.

Cơ chế gây độc gan từ paracetamol là gì?

Lịch sử ra đời từ thuốc giảm đau paracetamol

Theo bách khoa toàn thư lịch sử ra đời của paracetamol như sau:

Năm 1893, paracetamol đã được tìm thấy trong nước tiểu từ người uống phenacetin và đã được cô đặc thành một chất kết tinh màu trắng có vị đắng.

Năm 1899, paracetamol được khám phá là một chất chuyển hóa từ acetanilide

Năm 1955 paracetamol được dùng như một thuốc giảm đau hạ sốt cho trẻ em đối với tên Tylenol Children’s Elixir. Sau này, paracetamol đã trở thành thuốc giảm đau hạ sốt được sử dụng rộng rãi nhất đối với rất những tên biệt dược được lưu hành.

Tại sao paracetamol sẽ gây độc?

Đối với liều chữa trị, sau uống khoảng 1 giờ, thuốc được hấp thu hoàn toàn. Khi sử dụng quá liều, thuốc được hấp thu hết sau 4 giờ, ngoại trừ khi người bệnh uống đồng thời môt số thuốc làm chậm quá trình rỗng dạ dày và khi thuốc ở dạng giải phóng chậm thì thời gian hấp thu lâu hơn. Thuốc được chuyển hoá ở gan đối với một tốc độ đều đặn. Quá trình chuyển hoá thuốc là căn nguyên gâyngộ độc. Môt số chuyên gia y tế tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur cho biết, cơ chế gây độc gan từ paracetamol xảy ra khi thuốc đi qua gan, có khoảng 4% lượng paracetamol chuyển thành N-acetylbenzoquinonimin là chất độc gây hoại tử gan không hồi phục. Nhờ có glutathion từ gan, N-acetylbenzoquinonimin được chuyển hóa thành chất không độc đào thải ra ngoài. Do vậy, những lần sử dụng paracetamol (dù ở liều thông thường), cơ thể sẽ mất một lượng glutathion. Khi sử dụng quá liều paracetamol (người lớn 6 – 10g/ngày), gan không đủ lượng glutathion để giải độc, N-acetylbenzoquinonimin tích lại sẽ gây phân hủy tế bào gan, gây hoại tử không hồi phục, nhiễm toan chuyển hóa, hôn mê sẽ gây tử vong.

Cơ chế gây độc gan từ paracetamol lên gan

Lý do nào làm tỷ lệ ngộ độc paracetamol tăng cao?

Có quá nhiều biệt dược từ paracetamol: Do có nhiều ưu điểm nên paracetamol đã được môt số nhà bào chế phối hợp đối với nhữngdược chất khác tạo ra hàng trăm biệt dược. Có môt số loại biệt dược: chỉ chứa thành phần paracetamol như efferalgan nhưng cũng có loại phối hợp đối với từ hai đến bảy dược chất khác nhau.

Paracetamol đang có quá nhiều dạng bào chế: thuốc viên (trong thuốc viên lại có quá nhiều loại viên nén thường, viên nén bao phim, viên nén nhai, viên nén giải phóng chậm, viên sủi bọt, viên nang cứng, viên nang mềm), thuốc bột, thuốc cốm, thuốc đạn… Tất cả môt số loại trên lại có những hàm lượng khác nhau.

Người bệnh tự sử dụng thuốc: Trong môt số biệt dược chứa paracetamol thì có khoảng 90% là thuốc mua không cần đơn thuốc từ bác sĩ. Bởi thế, việc sử dụng quá liều paracetamol do sử dụng những thuốc có tên biệt dược khác nhau, dạng bào chế khác nhau cho một người bệnh có đau nhức dữ dội, đau nhức triền miên hoặc sốt cao là điều dễ xảy ra, nhất là đối với một vài bệnh nhi.

Nhân viên y tế không hướng dẫn đầy đủ: Đối với người bệnh sốt cao hay đau nhức dai dẳng, các bác sĩ/thầy thuốc điều trị thường cho liều cao hoặc sử dụng paracetamol trong nhiều ngày. Khi sử dụng đối với liều cao hơn kéo dài sẽ gây ngộ độc.

Làm thế nào để tránh ngộ độc paracetamol?

Dược sĩ Cao đẳng tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur cho rằng lý do tự chủ động mua bán thuốc dễ dàng và thiếu kiến thức Y dược về thuốc paracetamol là nguyên nhân hàng đầu gây ngộ độc paracetamol!

Thuốc paracetamol dạng viên sủi

Nếu người bệnh không đau nhức, không sốt trên 38  độ C, không sử dụng thuốc có paracetamol.

  •  Trước khi sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau, cần kiểm tra công thức thuốc, tránh trùng lặp thuốc có paracetamol.
  •  Trong thời gian sử dụng thuốc chứa paracetamol: không uống nước có cồn (bia, rượu…) hoặc môt số thuốc làm tăng độc tính từ paracetamol như barbiturat, isoniazid, carbamazepin…
  •  Đối với phụ nữ có thai: Paracetamol là thuốc hạ sốt giảm đau được khuyên sử dụng ở phụ nữ có thai, người ta chưa thấy có công dụng gây quái thai từ thuốc này. Bênh cạnh đó, khi quá liều paracetamol sẽ gây độc đối với thai vì thuốc này dễ dàng qua được nhau thai.
  •  Đối với người nghiện rượu sử dụng Paracetamol: Đối tượng nghiện rượu khi sử dụng quá liều paracetamol có nguy cơ ngộ độc cao hơn và một số nghiên cứu cũng thấy tỷ lệ tử vong cao hơn người bình thường.

Tóm lại, giảng viên Văn bằng 2 Cao đẳng Dược – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur nhận định: “Mắc dù paracetamol là một thuốc khá an toàn và được bán rộng rãi trên thị trường bằng rất những tên biệt dược khác nhau thì môt số bạn cũng không nên tự ý sử dụng thuốc, nhất là trong một vài trường hợp đặc biệt như phụ nữ có thai hay người nghiện rượu, trước khi sử dụng, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ hoặc nhân viên y tế./”        

Thông tin trên mang tính chất tham khảo, truongcaodangyduoctphcm.net.vn không đưa ra một số lời khuyên, chẩn đoán hay một số phương pháp điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo:

  • benhviendktinhquangninh.vn
  • www.hoanmysaigon.com
  • www.vinmec.com 

truongcaodangyduoctphcm tổng hợp và chia sẻ thông tin về thuốc Paracetamol