Bệnh uốn ván nguy hiểm như thế nào?

1387

Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do ngoại độc tố của vi khuẩn uốn ván có tên Clostridium tetani gây nên. Uốn ván là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong giới y khoa

Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nặng nề

Bệnh uốn ván là gì?

Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nặng nề, do ngoại độc tố của vi khuẩn uốn ván có tên Clostridium tetani gây nên. Ngoại độc tố này ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, làm tổn thương não và hệ thần kinh trung ương dẫn đến cứng cơ, có thể gây tử vong.

Theo thống kê y học, tại Việt Nam, bệnh uốn ván phân bố rải rác ở một số tỉnh thành trong cả nước và có ở mọi lứa tuổi. Bệnh có thể gặp bất kỳ thời gian nào trong năm, không mang tính chất mùa rõ rệt. Chương trình loại trừ uốn ván sơ sinh được triển khai từ năm 1992. Từ năm 2005, Việt Nam đã loại trừ uốn ván sơ sinh theo quy mô huyện với tỷ lệ mắc uốn ván sơ sinh dưới 1/1000 trẻ đẻ sống.Tỷ lệ tử vong của bệnh uốn ván cao hơn ở một số người không tiêm chủng và người lớn trên 60 tuổi.

Nguyên nhân nào gây bệnh uốn ván?

Theo bác sĩ Nguyễn Anh Tú – Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM –  Trường Cao đẳng Y dược Pasteur thì tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Clostridium tetani. Đây là trực khuẩn gram dương, có lông quanh thân, di động tương đối, sống trong môi trường yếm khí. Trực khuẩn thường tạo nha bào hình cầu tròn ở dạng tự do hoặc hình dùi trống. Vi khuẩn uốn ván chết ở 56 độ C, nhưng nha bào uốn ván rất bền vững, còn có thể gây bệnh uốn ván sau 5 năm ở trong đất. Một số dung dịch sát trùng như phenol, formalin có thể diệt nha bào sau 8-10 tiếng và đun sôi trong vòng 30 phút cũng giết chết được nha bào.

Vi khuẩn uốn ván

Loại vi khuẩn này có mặt khắp nơi trên thế giới và chủ yếu được tìm thấy trong đất. Nhiễm trùng vết thương, thường là vết thương hở, vết thương nhiễm bẩn, sâu, nhiều dị vật là môi trường thuận lợi thường gặp vi khuẩn uốn ván. Bào tử xâm nhập vào vết thương trên da, sinh sôi nảy nở và tạo ra độc tố bám vào đuôi một số sợi thần kinh. Chất độc sẽ lan dần vào tủy sống và não. Độc tố ngăn chặn một số tín hiệu hóa học từ não và tủy sống đến cơ. Tiếp đó là cơ sẽ bị co giật nặng, người bệnh có thể ngừng thở và tử vong nếu nhóm cơ hô hấp bị co cứng kéo dài. Uốn ván sơ sinh thường bắt nguồn từ nhiễm trùng do cắt dây rốn ở trẻ sơ sinh không đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn.

Dấu hiệu thường gặp của bệnh uốn ván trên lâm sàng là gì?

Bệnh uốn ván thường bắt đầu bằng dấu hiệu co thắt cơ hàm nhẹ, sau đó ảnh hưởng đến một số cơ khác trong vùng mặt và một số vị trí khác nhau trong cơ thể như ngực, cổ, lưng, bụng và mông. Co cơ thắt lưng tạo ra tư thế uốn cong lưng đặc trưng. Co thắt một số cơ hô hấp ảnh hưởng đến vấn đề hô hấp. Vấn đề co cơ mạnh, đột ngột, kéo dài gây đau cơ, có thể rách cả cơ và gãy xương. Một số dấu hiệu khác bao gồm sốt, nhức đầu, bồn chồn, khó chịu, bí tiểu, nóng rát khi đi tiểu và đại tiện mất kiểm soát.

Uốn ván toàn thân là thể bệnh phổ biến nhất. Dấu hiệu uốn ván toàn thân là nhiều cơ bị căng cứng và xuất hiện một số cơn co giật đau đớn trong vòng 7 ngày từ khi vi khuẩn xâm nhập. Một số cơ bị ảnh hưởng hầu hết thường ở hàm, cổ, vai, lưng, bụng trên, tay và đùi. Cơ mặt bị co lại nên mặt bị nhăn. Một số người bị co giật cơ mạnh, đau đớn khắp toàn thân, thậm chí rách cơ và gãy xương. Bệnh có thể nhẹ khi cơ co cứng với vài cơn co giật, vừa nếu có cứng hàm và khó nuốt hoặc nặng nếu co giật dữ dội hoặc ngừng thở.

Uốn ván cục bộ không phổ biến. Dấu hiệu uốn ván cục bộ xuất hiện ở một số cơ gần vết thương. Uốn ván cục bộ thông thường có tiên lượng tốt hơn uốn ván toàn thân, tỷ lệ tử vong chỉ khoảng 1%. Tuy nhiên uốn ván cục bộ cũng có thể là dấu hiệu báo trước của uốn ván toàn thân.

Bệnh uốn ván có thể phòng tránh bằng cách tiêm chủng vacxin

Một số lưu ý trong điều trị uốn ván

Cử nhân Cao đẳng Điều dưỡng tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur trước khi điều trị uốn ván, Điều dưỡng viên cần làm sạch một số vết thương để ngăn ngừa nhiễm trùng. Vết thương phải được cắt lọc một số tổ chức bị nhiễm bẩn hoặc hoại tử và phải duy trì tình trạng thoáng khí của vết thương.

Miễn dịch uốn ván (TIG) được tiêm càng sớm càng tốt, ngay cả khi đã được tiêm ngừa vacxin uốn ván trước đây. Tiêm bắp TIG với liều từ 3000 – 6000 IU. Nếu không có TIG, có thể thay thế bằng tiêm tĩnh mạch một liều SAT. Tuy nhiên liệu pháp này chỉ có công dụng ngắn và không thể thay thế một số phương pháp khác. Một số chuyên gia Y tế nói rằng phương pháp này có thể an toàn đối ở phụ nữ mang thai và đang cho con bú.

Theo các Dược sĩ Cao đẳng, hiện nay thông thường các bác sĩ thường chỉ định một số nhóm kháng sinh penicillin hoặc metronidazole từ 7-14 ngày kết hợp liều cao, một số kháng sinh này ngăn chặn vi khuẩn độc hại gây co thắt cơ và cứng khớp. Người bệnh bị dị ứng kết hợp penicillin hoặc metronidazole có thể thay thế bằng tetracycline.

Có thể sử dụng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ kết hợp với mở khí quản hoặc đặt ống nội khí quản, hỗ trợ hô hấp bằng thở máy để cấp cứu người bệnh. Đồng thời kết hợp điều trị, phải gây miễn dịch chủ động bằng vacxin uốn ván cho người bệnh.

 

Theo Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur tổng hợp